Duimpje omhoog? Of doorvragen?
Communicatie is niet vanzelfsprekend. Dat heeft gastblogger Wijnand Kamerman aan den lijve ondervonden. Hij duikt in de wondere wereld van het gesproken woord. Lees nu zijn relaas.
Mevrouw Janssen had na het overlijden van haar man al haar overgebleven energie in de aanleg van de tuin gestoken. Het resultaat was prachtig. De laatste jaren van haar leven zou zij slijten met het hof van Eden al in de achtertuin. Het onfortuin wilde dat de woning en belendende erven precies daar lagen waar de provincie het nodig achtte een weg aan te leggen. Toen mevrouw Janssen te horen kreeg dat haar huis gesloopt moest worden was het verdriet dan ook niet te overzien.
Na het indienen van een bezwaarschrift en maandenlange knagende onzekerheid kreeg ze uiteindelijk het verlossende bericht. Men had besloten de woning te amoveren...
Mevrouw Janssen belde snel haar dochter en vertelde haar verheugd het goede nieuws. De ware betekenis van amoveren is haar later duidelijk geworden.
Binnen de gelederen van het beroemde zang-ensemble Mannenkoor Karrespoor ontstond ooit het verlangen om een luchtballon in de vorm van een koe te bezitten. Een wonderlijke ambitie, maar het plan werd doorgezet. Een tekening gemaakt en de bestelling van de luchtballon-koe (25mX14m) werd geplaatst bij een bedrijf in Engeland. Bij oplevering bleek dat het imperiaal stelsel van een hele andere orde is dan het metrische stelsel. De ballon-koe werd uiteindelijk 66 meter lang en 44 meter hoog. Eén van de grootste luchtballonnen ter wereld.
Miscommunicatie. Het vermag wat.
In zijn discoursethiek bepleit de Duitse taalfilosoof Jürgen Habermas dat deze misverstanden ontstaan omdat de mensen vaak in verschillende communnicatieve-werkelijkheden leven. Hij stelt dat van een goed (lees: zinvol) gesprek slechts sprake kan zijn als er aan vier voorwaarden voldaan wordt. Namelijk de begrijpelijkheid, waarheid, juistheid en waarachtigheid van het discour. Begrijpelijkheid heeft vooral betrekking op de linguïstische gelijkheid tussen de gesprekspartners. De laatste drie begrippen staan vaak in een sociale context. Mensen die veel samen zijn, ontwikkelen een gelijkheid-in-begrip en communiceren vaak in een uiterst complexe sub-taal. Vol met afkortingen en containerbegrippen en contextueel-jargon. Hetgeen voor een buitenstaander vaak als abacadabra klinkt maar voor de ingevoerde als klare taal.
Als men elkaar wil begrijpen moet men elkanders taal leren spreken.
Ook mensen die wel dagelijks veel met elkaar vandoen hebben kunnen elkaar soms niet goed begrijpen. Ik trof onlangs mijn dochter schaterend van het lachen op de bank. De reden van het plezier was voor mij afgeschermd omdat het zich afspeelde op het scherm van haar mobiel. Omdat het lachen enige tijd aanhield en zo nu en dan zelfs hilarische proporties aannam, vroeg ik uiteindelijk wat er zo leuk was.
Een kleine vraag.
M’n dochter haalde haar oortjes uit haar oren en antwoordde nonchalant “Oooh, Check electric haai maakt de flyer en spelen vooraf. Maar Jack zn game lekt.”
Aan de eerste voorwaarde van Habermas wordt dus niet voldaan. Ik begreep totaal niet wat ik hoorde. Niet gek, dat overkomt ieder mens meerdere keren per dag. Soms heb je het verkeerd verstaan. Soms snap je de taal niet. Grofweg heb je in dat soort gevallen twee opties. De eerste optie is: Duimpje omhoog, glimlachen en lekker verder gaan waar je mee bezig was. Optie twee is doorvragen en de taal leren kennen.
Omdat ik echt wilde weten wat mijn kind deed schaterlachen, koos ik voor optie twee. M’n dochter herhaalde het nogmaals (en nogmaals) en toen verstond ik inderdaad iets anders. “Jacksepticeye en Markiplier spelen fnaf. En Jack z’n game lagged.”
Aan de eerste voorwaarde van Habermas is nog steeds niet voldaan. Ik hoor wat er gezegd wordt maar kan er nog steeds geen bevredigende betekenis aan geven. Ik kan nu wel de puzzel invullen. Ik kan de zin ontleden in persoonsnamen, lijdende voorwerpen en werkwoorden. Ik weet niet wie Jacksepticeye en Markiplier zijn. Ik weet niet wat fnaf betekent en heb geen beeld bij het laggen van een game. Kortom wat begon met een simpele vraag loopt uit op een heel gedoe. Duimpje omhoog? Of toch doorvragen?
Nu weet ik dat Jacksepticeye en Markiplier twee twintigers zijn die zichzelf filmen terwijl ze computer spelletjes spelen. In dit geval ging het om het spel Five Nights At Freddy’s. Afgekort F.N.A.F. Het laggen van een game bleek hetzelfde te zijn als het haperen van een computerspelletje. En is het grappig? Ja hoor. Je moet er even voor gaan zitten. Half uurtje meekijken. Zelf een keer FNAF spelen om vervolgens te begrijpen dat het inderdaad heel vervelend kan zijn als de toevoer van data stokt bij het spelen van FNAF. Leedvermaak maakt er humor van.
Als je een ander echt wilt begrijpen dan moet je zijn of haar jargon echt willen begrijpen. En dat kost energie. Van beide kanten.
Later die avond zit ik gebogen over de opstelling van het voetbalteam dat ik placht te coachen. Mn dochter komt naast mij staan en kijkt verwonderd naar de krabbels op het papier. “Wat ben je aan het doen?” vraagt ze.
“De opstelling voor morgen. We spelen 4-3-3 met de punt naar voren en de backs hoog in de opbouw.”
Mn dochter denkt even na, glimlacht en steekt haar duim omhoog!
Gastblogger Covadis
Wijnand Kamerman
Wijnand Kamerman is geen collega bij Covadis, maar is ondernemer in de Geo-ICT. Kamerman was ooit een talentvol voetballer en staat nu als aanvallende middenvelder op het spanningsveld tussen kunst, filosofie en wetenschap. Gelukkig heeft de jeugdtrainer van DVOV niet zijn pen naast zijn voetbalschoenen in de wilgen gehangen en deelt hij zijn fascinerende kijk via zijn blogs met ons allen.
